De Karolingen en hun erfenis
Heeft de tv-reeks “Het verhaal van Vlaanderen” je interesse gewekt voor geschiedenis, meer bepaald de lange periode van de middeleeuwen? Op zoek naar meer? Dan is de lezingenreeks “de Karolingen en hun erfenis” echt iets voor jou. Vanuit vijf verschillende invalshoeken zoomen de sprekers tijdens deze reeks in op de Karolingische periode en de impact ervan op latere ontwikkelingen.
Karel de Grote (†814) was na de Val van het Romeinse Rijk één van de belangrijkste vorsten in West-Europa. Het Frankische Rijk kende onder zijn bewind zijn grootste omvang, met een gebied dat zich zuidwaarts uitstrekte van de Saksen aan de Elbe in het oosten tot voorbij de Pyreneeën en Rome in het zuiden, in het westen begrensd door de zee. Vorstendommen onder zijn erfgenamen, zoals Vlaanderen, zouden voor lange tijd de Europese geschiedenis beheersen. In een reeks van vijf lezingen krijgt onze regio in de Westhoek binnen het grotere Vlaamse landschap alle aandacht.
Praktisch
- 5 boeiende lezingen
- Organisatie: vzw Familiares de Dunis i.s.m. Abdijmuseum Ten Duinen
- Locatie: cc CasinoKoksijde (Casinoplein 1-11 - parking via Kursaallaan 26)
- Data: Op onderstaande data.
- Aanvangsuur: De lezing start telkens om 10.30 uur en duurt tot 12 uur.
- Inkomprijs per lezing: leden € 5,00 /// niet-leden € 10 /// mogelijkheid om aan de inkom te betalen (cash)
- Inschrijven: via onderstaande links (je schrijft je in per lezing)
De sprekers van deze reeks:
Lezingen:
Lezing 1
zo 2 februari 2025 - lezing Georges Declercq (Vrije Universiteit Brussel)
Grondbezit en vrijheid in onze gewesten tijdens de vroege middeleeuwen.
In de Karolingische periode, en in de vroege middeleeuwen meer in het algemeen, bestaat er een verband tussen grondbezit en persoonlijke vrijheid. Enkel vrije mensen konden grond bezitten en er vrij over beschikken. Dit konden zowel grootgrondbezitters zijn als vrije boeren die zelf hun eigen grond bewerkten. Onvrijen waren vaak aan de grond gebonden en konden samen met deze grond verhandeld worden. Onvrijheid kwam niet enkel voor op grootgrondbezit dat via grote domeinen werd uitgebaat, maar ook in het kader van landbouwexploitaties van geringe omvang die in handen waren van kleine grondbezitters. In deze lezing wordt nagegaan welke informatie er hierover is voor onze gewesten en hoe we die kunnen interpreteren.
Lezing 2
zo 16 februari 2025 - lezing Steven Vanderputten (Universiteit Gent)
Mistige herinneringen en ambigue werkelijkheden: het vroegmiddeleeuwse kloosterwezen in de Lage Landen.
Deze lezing gaat in op het vroegmiddeleeuwse kloosterwezen van de Lage Landen... maar niet (helemaal) op de traditionele manier. Zo komen de vele obstakels aan bod die het ons moeilijk maken om een goed beeld van die tijd te bieden, waaronder een gebrek aan betrouwbare bronnen, mythes en vooronderstellingen die al sinds de late middeleeuwen circuleerden. Ook de problemen die we vandaag nog ondervinden om ons in te beelden hoe het was om in die vroege periode in een kloostergemeenschap te leven, maakt dat er niet gemakkelijker op. Op basis van wetenschappelijk onderzoek wordt evenwel een verrassende kijk geboden op een wereld die niet alleen erg divers, maar ook erg veranderlijk was, en op veel manieren nauwelijks te rijmen valt met hoe we ons het middeleeuwse kloosterwezen voorstellen.
Lezing 3
zo 16 maart 2025- lezing Jeroen Deploige (Universiteit Gent)
Godeliph, Garembert en de anderen. Heiligen en hagiografen in middeleeuws Vlaanderen (10de-12de eeuw).
De middeleeuwse heiligencultus was geen onveranderlijk gegeven. Naarmate de samenleving veranderde en nieuwe religieuze idealen hun intrede deden, kregen nieuwe heiligen steeds andere en meer diverse profielen. Ook de verhalen over oude heiligen werden geregeld geactualiseerd, om ze weer dienstbaar te maken aan de eigen tijd. Terwijl sommige oudere en vooral universele heiligen moeiteloos hernieuwde belangstelling bleven genieten, wisten niet alle nieuwe religieuze helden even gemakkelijk verering af te dwingen, hoe hard hun hagiografen zich ook inspanden. In deze lezing staan we stil bij de meest opvallende trends in de heiligenverering tussen de laat-Karolingische tijd en de twaalfde eeuw, wanneer zich ook in het graafschap Vlaanderen nieuwe cultussen en hagiografische initiatieven ontplooien.
Lezing 4
Zo 30 maart 2025 – lezing Pieterjan Deckers (KU Leuven)
Karolingische knooppunten: vroegmiddeleeuwse maritieme handelsplaatsen in het Noordzeegebied.
In de late zevende eeuw ontstaat een nieuw soort nederzetting in het Noordzeegebied: grote handelsplaatsen gericht op maritieme lange-afstandshandel en ambachtelijke productie. Het netwerk breidt zich snel uit naar Noord-Europa, waar deze 'emporia' of 'wics' de eerste stedelijke nederzettingen zijn. Ze kennen hun bloeiperiode tijdens de Karolingische periode.
In deze lezing maken we een zeereis langs deze handelsplaatsen. We gaan in op hun ontstaan, het dagelijkse leven in de stad en de aard van de handelsconnecties die hen verbindt. We bespreken de verhouding van lange-afstandshandel met de groeiende politieke centralisatie. We gaan tot slot ook in op het einde van de emporia. Aan het eind van de Karolingische tijd maken deze immers plaats voor een nieuw type stad, dat doorheen de middeleeuwen doorleeft tot vandaag. Komt dat door Vikingaanvallen, of zijn er andere factoren in het spel?
Lezing 5
zo 27 april 2025 - lezing Koen De Groote (agentschap Onroerend Erfgoed)
De evolutie van aardewerkproductie in middeleeuws Vlaanderen vanaf de Karolingische periode: op zoek naar culturele invloeden en technologie transfers.
Opgravingen en studies in het afgelopen decennium hebben veel nieuwe gegevens en inzichten opgeleverd over de lokale en regionale productie en consumptie van aardewerk in Vlaanderen tussen de 8ste en de 12de eeuw. Vanaf de Karolingische periode is er een duidelijke technische verschuiving in geproduceerde baksels en potvormen. Zowel algemene tendensen als directe invloeden spelen een rol. Er zijn bijvoorbeeld aanwijzingen dat rondtrekkende pottenbakkers actief waren. De acculturatie van internationale trends is ook duidelijk waarneembaar in de daaropvolgende eeuwen en wordt aangetoond in nieuw ontdekte productiesites.
Invloed en technologische vernieuwingen in Vlaanderen zijn afkomstig uit verschillende omliggende regio's, zowel uit het zuiden als het oosten, van Noord-Frankrijk, de centrale Maasvallei tot de Rijnstreek. Sommige van deze technologische transfers vormden het startpunt voor belangrijke innovaties in lokale producties die tot vele eeuwen later een belangrijke impact hadden. De lezing biedt een overzicht van de grote lijnen en belangrijke keerpunten tussen de 8ste en de 12de eeuw, met vele nieuwe gegevens uit recent onderzoek.
