Veel Koksijdenaars haalden op dinsdagmorgen 15 oktober opgelucht adem als ze hoorden of zagen dat hun molen bespaard bleef van stormschade. Het kon erger afgelopen zijn. In de nacht van maandag op dinsdag werd Koksijde geteisterd door een korte maar hevige storm. Heel wat bomen in de directe omgeving van de Zuid-Abdijmolen sneuvelden. Door de molenwieken net op tijd vast te zetten, voorkwam molenaar Patrick Geryl zware schade.​

De molen op de molenberg liep hetzelfde risico zoals veel hoge bomen die avond. “Als de wind vrij spel had gekregen op de wieken, was de kans groot dat de molen bijvoorbeeld op het rondpunt belandde,” vertelt Patrick terwijl hij een paar dagen na de storm de molen opent. “Ik zag die avond bij mij thuis dat het harder begon te waaien en regenen”, gaat de molenaar verder. “Uit bezorgdheid ben ik om 20.40 uur vertrokken naar de molen. Alles ging heel snel. Om 20.50 uur bereikte de storm zijn piek en tegen 21 uur was het ergste voorbij. Een geluk dat ik een goede vang heb. De gemeente investeert ook elk jaar om de molen 100 procent intakt te houden. Maar zelfs die sterke ‘vang’ of rem was niet helemaal opgewassen tegen de uitzonderlijk krachtige wind op maandagavond 14 oktober.”

"Nog nooit meegemaakt"

“Ter plaatse gekomen, zag ik tot mijn verbazing dat de wieken van de molen lichtjes begonnen te draaien. Dat is heel uitzonderlijk! Je moet weten dat niet alleen de vang de wieken tegen hield, ook het lantaarnwiel en de contervang slaagden er met moeite in om de wieken in bedwang te houden.”

Twee extra beveiligingen

“Bij mijn aankomst ben ik de trap van de molen opgeklommen. Ik voelde de molen heel fel heen en weer bewegen. Binnen zette ik het tandwiel van de wieken nog eens met twee extra beveiligingen vast: een zware ketting enerzijds en een badding anderzijds.” Dat laatste is een stevige houten balk die ik nog eens tussen het tandwiel van de wieken stak.” Een koelbloedige actie van een ervaren molenaar waarmee hij zware schade aan de Zuid-Abdijmolen wist te voorkomen.

Helikoptereffect

Als de wind zo danig krachtig is en de te hard draaiende molen door de vang gaat (dus niet meer met de vang te stoppen is), dan wordt het gevaarlijk. Eigenlijk moet de molen in zo’n situatie uit de wind gekruid worden, als dat nog lukt ten minste. “De staakmolen van 50 ton die los op 4 blokken staat, zou in het ergste geval het effect van een helikopter kunnen kennen, maar dan niet in verticale richting, maar horizontaal, waardoor die om kan kantelen”, aldus Patrick.

Na de storm zie je ook aan de molentrap onderaan hoe hard de wind aan het duwen was op de molen. Want de sleeptrede, die anders zweeft over de grond, zat nu een paar centimeter te duwen in de grond die avond. Dat illustreert ook deze foto.

“Ik hoorde in het rond ook grote bomen kraken als lucifers. Pas de dag nadien zie je dan hoeveel bomen er sneuvelden. Dat kon ik de avond zelf niet inschatten, in het donker”, vertelt Patrick nog. "Het werd werd wel meer en meer duidelijk toen ik naar huis reed. In de Middenlaan kon ik al niet meer doorrijden."

Gelukkig ging het enkel om materiële schade in Koksijde die avond. En kon erger dus voorkomen worden bij de molen dankzij een snelle reactie.

Een luikje geschiedenis: de Zuid-Abdijmolen en de abdij

Iedereen kent de molen, maar wellicht weet niet iedereen dat de huidige molen eigenlijk op exact dezelfde plek staat waar in de middeleeuwen één van de molens van de abdij Ten Duinen stond. De huidige molen is de gerestaureerde Lootvoetmolen die aan het begin van de jaren ’50 van de vorige eeuw overkwam van Houtem.

De Duinenabdij kende eigenlijk drie verschillende molens. De Zuid-Abdijmolen, de Noord-Abdijmolen en een rosmolen. Die laatste molen werd vooruitgestuwd door een paard (een ros) of een ander lastdier of door de mens. Ook op Ten Bogaerde was er een rosmolen, waarvan je de sporen vandaag nog kan zien.

Vergelijking: middeleeuwen versus nu

Toevallig kon ons wetenschappelijk team enkele rekenposten inzake de molen(s) van de abdij bekijken. Een rekening over 1566 vertoont enkele gelijkenissen met het behoud en beheer van de molen vandaag.

De abdij had net zoals Koksijde vandaag een vaste molenaar in dienst (Malin Stevin). Volgens de rekening maakte de abdij bij het overlijden van Malin Stevin een maand gebruik van de diensten van een andere molenaar (Oste de muelenare) tot dat ze terug een vaste molenaar aanstelden (Noel Duusheere).

Een paar jaar terug, bij de laatste opknapbeurt van de molen, deed de gemeente beroep op een ‘molenmaker’. Ook in het verleden deed de gemeenschap vaak een beroep op externe hulp om hun molens te herstellen. Zo vroegen ze een molenmaker (Roelandt Crop) uit Nieuwpoort om na te gaan hoe de Noordmolen opnieuw maalvaardig kon gemaakt worden. Dezelfde molenmaker voerde dit werk ook uit en zou ook nog de rosmolen herstellen die draaide met het wiel van het waterhuis. De werken werden volgens de bestekken uitgevoerd, maar wel met wat meerwerken.

Een jaarlijks terugkerend werk voor Patrick is onder meer het herstel van de zeilen tijdens de wintermaanden. Het zal je niet verbazen dat dit ook vroeger gebeurden en ook daar vertelt de rekening uit 1566 ons iets meer. Zoals onze molenaar herstelde ‘muelenare Oste’ ook zelf de oude zeilen. De zeilen werden toen vernieuwd, door aankoop in Nieuwpoort van een groot “toochseul’ waarvan 4 molenzeilen gemaakt werden. Jacob Admirael uit Veurne leverde toen de koorden om die zeilen te zomen.