De historische kortfilm “Ten Duinen” is een van de vaste waarden geworden binnen het Abdijmuseum. Deze film, opgenomen op locaties in Koksijde en het Franse Noirlac, was een ambitieus deelproject en een forse investering bij de herinrichting van het Abdijmuseum in 2002/3. Tot op vandaag is het nog altijd een publiekstrekker. Deze boeiende historische film, die een ongewone dag binnen de middeleeuwse Duinenabdij evoceert, is het resultaat van een goed voorbereide samenwerking met productiehuis MMG en is afgestemd op de museale opstelling in het museum. Een terugblik hoe dit project tot stand kwam.

De keuze voor een audiovisuele beleving

Twintig jaar geleden, bij de herinrichting van het museum, leefde het idee om de oude abdij op een bijzondere manier te laten herleven voor onze bezoekers. Eerst werd aan futuristische technieken gedacht zoals een virtuele “cave”, waarin bezoekers door het legendarische 'Plan van de Duinenabdij’ van Pourbus zouden kunnen wandelen. Alleen bleken die technologieën toen niet alleen heel duur te zijn, maar de techniek stond toen in zijn kinderschoenen en leek niet zo eenvoudig te onderhouden. Na een uitgebreide afweging kwam een meer vertrouwde oplossing uit de bus: een historische film, opgenomen op echte locaties. Top, maar met wie en waar konden we deze film opnemen?

Samenwerking en voorbereiding

Voor de productie van “Ten Duinen” klopte de gemeente aan bij het ervaren MMG, het bedrijf dat o.m. “Windkracht 10” in Koksijde heeft opgenomen. Al snel werden de nodige stappen gezet: van het opstellen van een verhaallijn over het uitschrijven van een script tot de selectie van special effects en het vinden van geschikte locaties. Dat allemaal binnen een toch vrij beperkt budget.

De uitdaging was een abdij te vinden voor de binnenopnames. Diverse locaties werden onderzocht. Het belangrijkste criterium waren gelijkenissen met het beeld op basis van wat we toen wisten over de opgegraven abdijgebouwen. In de winter van 2002 bleven er na een zorgvuldige selectie nog vier mogelijke opnamelocaties over: de abdijen van Fontenay, Royaumont, Vaucelles en Noirlac, alle in Frankrijk. Deze plekken werden in december bezocht en geëvalueerd.

Selectie van de perfecte locatie

Belangrijke vereisten waren onder meer intacte ruimtes die eenvoudig ingericht konden worden om een authentieke sfeer op te roepen. Naast de staat van de gebouwen moesten ook praktische aspecten zoals toestemming van beheerders, beschikbaarheid van de locatie en logistieke ondersteuning voor de filmcrew in orde zijn. Uiteindelijk viel de keuze op de abdij van Noirlac, een goed bewaarde cisterciënzerabdij uit de twaalfde eeuw, ruw vergelijkbaar met de Duinenabdij.

De abdij van Noirlac in het departement van de Cher bood diverse goed onderhouden ruimtes die eenvoudig met minimaal meubilair konden worden ingericht. Dit maakte Noirlac de ideale plek voor belangrijke scènes zoals die in de kapittelzaal, de slaapzaal, de eetzaal en de kerk. De scenarist schreef het script in die richting zodat het perfect aansloot bij de thema’s die in het museum aan bod komen. De film moest een heldere introductie zijn voor bezoekers. En daar zijn we in geslaagd, afgaande op de reacties van zowel scholen als individuele bezoekers.

Opnames op locatie

De film werd met een beperkt aantal draaidagen gerealiseerd en opgenomen op diverse locaties. Tussen 17 en 21 maart 2003 vonden de binnenopnames plaats in Noirlac, met de hulp van lokale figuranten die als monniken of lekenbroeders meespeelden. De buitenopnames volgden een week later in Koksijde. Zo werd de scène waarin een ridder te paard een monnik aanvalt, opgenomen in de Duinen van Ter Yde in Oostduinkerke, terwijl andere scènes werden opgenomen op het binnenplein van Ten Bogaerde.

Een visuele reconstructie van de Duinenabdij dankzij Ten Bogaerde

Een beeld dat veel kijkers bijblijft, is de eerste blik van het hoofdpersonage Joke op de abdij, vanaf een duin. Het is een verrassend beeld, een digitaal beeld speciaal gemaakt voor de kortfilm. Het geeft een overweldigend idee van de abdij zoals die er in Koksijde moet hebben uitgezien.

Wie goed kijkt, herkent wellicht het binnenplein van Ten Bogaerde. Ja, het totaalbeeld van de abdijgebouwen is een digitale reconstructie, geïnspireerd op het zicht op Ten Bogaerde vanaf de oude Duinen en aangevuld met elementen uit het schilderij van Pourbus. Toen zo verrassend en overweldigend dat we het beeld niet alleen in de film integreerden, maar ook terugplaatsten bij de eindgeneriek, zodat bezoekers een levendig beeld krijgen van de Duinenabdij in haar hoogdagen.

Dit is een bewerking van het artikel over de historische kortfilm uit het ledenblad van de vzw Familiares de Dunis; nr 69, jg 18, 2021